Ný hlutverk og ábyrgð í hringrásarsmíði

Umskiptin yfir í hringrassarhagkerfi munu krefjast nýrrar kerfisbundinnar og heildrænnar nálgunar á hvernig byggingar eru hannaðar, notaðar og hvernig þeim er viðhaldið af öllum sem koma að byggingarferlinu. Hægt er að innleiða hringrasarstarfsemi í gegnum líftíma byggingar:

• Hönnunarfasi: að hafa sjálfbær og notuð efni sem hluti af hönnuninni, að hanna fyrir sundutöku, og að hanna fyrir aðlögunarhæfni.

• Byggingarfasi: endurnotkun byggingarefna og -tækja, ábyrg og sjálfbær meðhöndlun byggingarúrgangs.

• Notkunarfasi: meðvitað viðhald og viðgerðir, hagræðing á orkunotkun.

• Niðurrifsfasi: sértækt niðurrif, ábyrg og sjálfbær meðhöndlun niðurrifssúrgangs.

Í þessum hluta verður stuttlega farið yfir nýjar skyldur hagaðila í byggingariðnaði.

Verktakar

• draga úr neyslu á efnum/hlutum með því að hagræða pantanir (forðast ofpantanir) og kaupa frá birgjum í nærumhverfinu (forðast langa flutninga);

• draga úr neyslu á efnum/hlutum og myndun úrgangs (afskurðir) með því að vinna með framleiðendum sem útvega tilbúnar vörur til samsetningar í æskilegri stærð;

• flokka byggingarúrgang á réttan hátt;

• virk samvinna við hönnunarteymi til að veita praktíska þekkingu á hringrásarlausnum á byggingarstigi.

Niðurrifsteymi

• framkvæma eða leggja sitt af mörkum til sértækrar niðurrifsáætlunarinnar;

• framkvæma sértækt niðurrif, aðgreina og flokka úrgang á réttan hátt í endurnýtanlegt og endurvinnanlegt;

• vera í virku samstarfi við hönnunarteymi og verktaka til að veita praktíska þekkingu á hringlaga lausnum á byggingarstigi.

Hönnunarteymi

• breyta hugmyndum hönnunarinnar út frá því sem til er í nærumhverfinu og reyna að hanna í kringum það;

• auka hlutdeild notaðra og sjalfbærra efna í hönnuninni;

• innleiða hönnun fyrir sundurtöku og hönnun fyrir aðlögunarhæfni í verkefnið;

• samstarf við verktaka og framleiðendur til að mynda þverfagleg teymi sem vinna að skilvirkustu leiðum til að innleiða hringrásarlausnir í hönnunina;

• samstarf við verkeiganda/fjárfesta til að dreifa þekkingu um hringrásarlausnir og þá jákvæða umhverfis- og félagslega þætti sem af þeim leiða.

Trygginga- og fjármálafyrirtæki

• veita mikilvægan stuðning við áhættustjórnun til að samræma öryggiskröfur og sjálfbærni.

• bjóða upp á sérsniðin fjármögnunarkerfi (í hverju tilviki fyrir sig).

---

NEFCO, norræna umhverfisfjármögnunarfyrirtækið, styður lítil og meðalstór fyrirtæki sem glíma við erfiðleika í fjármögnun vegna hærri áhættuþátta í nýsköpunarverkefnum.

---

NIB, norræni fjárfestingabankinn, styður stærri verkefni sem samræmast grænum umskiptum og flýta fyrir endurnýjanlegri orkuframleiðslu.

---

Framleiðendur

• búa til nýjar, endingarbetri vörur úr endurnotuðum efnum sem auðveldara er að gera við.

Heildsalar og verslunareigendur

• bjóða upp á endurnotuð efni og gerast þannig „efnisbankar“;

• dreifa þekkingu meðal viðskiptavina og annarra hagsmunaaðila á tiltækum endurnotuðum efnum og hringrásar lausnum (t.d. forsmíðaðar lausnir, byggingarefni aðlagað að nauðsynlegri stærð frá framleiðanda).

Opinberir aðilar

• búa til reglugerðir sem efla hringrásarhagkerfið í byggingariðnaði;

• búa til viðeigandi reglur sem fela í sér hringrásarlausnir sem tengjast opinberum innkaupum.

Leigjendur/notendur bygginga

• passa upp á að byggingar og byggingarhlutar fái almennilegt viðhald.

• krefjast hringrásar lausna frá þjónustuaðilum;

• hafa opinn hug, sérstaklega varðandi endurnotuð efni.

Heimildir og frekari fróðleikur

1)    CIRCON project website.

2)    ING, Rethinking finance in a circular economy, 2015.

3)    ING, Circular construction - Most opportunities for demolishers and wholesalers, 2017.